Luân lý và Tôn giáo

 

Người ta tiếp tục định kỳ thảo luận về sự thích đáng của tôn giáo trong việc ủng hộ các giá trị luân lý, cách ứng xử văn minh giữa nhân quần và giữ trật tự tốt trong xã hội. Hầu hết những người theo thuyết duy lý và chủ nghĩa thế tục đều chối bỏ nhu cầu tin vào Thượng Đế và tôn giáo bảo đảm được hạnh kiểm về luân lý. Họ nêu rõ ràng việc nghiên cứu cách ứng xử của con người cho thấy rằng những kẻ vô tín ngưỡng có thể và thường thường là tử tế tốt bụng và đối xử tốt chẳng kém gì những người có khấn nguyện trong tôn giáo. Trong số những người theo thuyết bất khả tri và vô thần trên khắp thế giới, ta thấy có những tấm gương sáng chói về lối sống xả kỷ chân thực và từ bi. Trước khi đến với Thông Thiên Học, rồi gặp người đồng sự là Charles Bradlaugh, Annie Besant thuộc về hàng ngũ những người bị giới chính thống coi là ‘vô đạo’. Chúng ta cũng có thể dễ dàng trích dẫn những ví dụ về những người tuyên xưng đức tin tôn giáo nhưng lại đạo đức giả, độc ác và qui ngã. Các tiểu thuyết gia như Dickens và Thomas Hardy đã nêu rõ sự ngu tín và tàn nhẫn về tôn giáo khi điều này chỉ theo qui ước. Xin trích dẫn thánh John, ‘Kẻ nào không yêu thương người anh em mà mình nhìn thấy sờ sờ thì làm sao có thể yêu thương Thượng Đế mà mình không nhìn thấy?’ (Thánh thư John 4:20).

Tôn giáo chính thống thường khẳng định rằng người ta chỉ có thể duy trì xã hội ổn định và những tiêu chuẩn đạo đức lành mạnh bằng một hệ thống nhồi sọ ‘nỗi e sợ Thượng Đế’, vì ngài có quyền năng siêu nhiên. Sự trừng phạt đời đời và cực lạc đời đời là cây gậy và củ cà rốt được dùng để kiềm chế hoặc dụ dỗ những đầu óc không biết phê phán phải vâng lời nhằm xác lập ‘uy quyền đạo đức’ của Giáo hội hoặc giới giáo sĩ. Uy quyền quốc gia cũng thường thông đồng với uy quyền Giáo hội để khuất phục đầu óc người ta. Khái niệm về một nhà nước thế tục độc lập với một hệ thống tôn giáo chỉ có nguồn gốc gần đây.

 Tuy nhiên, người ta không thể kết luận rằng sự tiến bộ của nhân loại ắt khiến cho tôn giáo không còn thích đáng nữa, bởi vì nếu hiểu cho đúng thì tôn giáo vẫn rất thiết yếu với tinh thần con người. Vì thế cho nên, ta chẳng bao giờ có thể đàn áp tôn giáo được, tôn giáo ở đây có nghĩa là lòng khao khát của con người mưu tìm điều vĩnh hằng và chân thật, y muốn tìm hiểu bí mật về sự sống, mục đích và nguồn gốc của kiếp người. Nếu đời người chỉ rút gọn lại thành việc thỏa mãn những nhu cầu vật chất thì nó đâu có khá gì hơn kiếp thú. Sự vinh quang của tinh thần con người chính là ở chỗ mưu tìm minh triết và sự siêu việt.

Mọi giáo huấn luân lý chân chính đều bắt nguồn từ những người đã tiến xa trong việc mưu cầu này và đã khám phá ra sự thật. Họ đã dạy rằng đau khổ chấm dứt khi ta biết được tính đơn nhất tuyệt đối của hiện tồn biểu hiện qua những giá trị luân lý cao siêu, chẳng hạn như lòng từ thiện, sự tha thứ, tình thương và sự khiêm tốn. Các luật ‘đạo đức’ vi phạm nguyên lý nhất nguyên và vi phạm luật tình thương có thể là một phần của hệ thống tôn giáo, nhưng chẳng dính dáng gì tới tôn giáo chân chính.

Một người thật sự có đạo luôn luôn là nguồn gợi cảm hứng cho sinh hoạt luân lý, trong khi những người sống cuộc đời cao cả và tốt lành cho dẫu không đồng ý theo bất kỳ tín ngưỡng đã biết nào thì trong vô thức người ấy vẫn dọn mình để có được một tri thức sâu sắc hơn về sự sống. Người ta càng hiểu tôn giáo theo đúng nghĩa là gì thì càng chắc chắn là xã hội sẽ có trật tự tốt. Khi người ta lờ đi tôn giáo chân thực thì đại đa số mọi người rớt trở lại cái khái niệm ích kỷ bảo đảm được sự an toàn.

Minh triết không hề nói láo khi ra sức xây dựng một xã hội luân lý không có tôn giáo. Điều cần thiết là phải hiểu tôn giáo là gì, giáo dục cho người ta thấy được các hệ thống tôn giáo đã chia rẽ thiên hạ ra sao và việc không khuyến khích điều tra phải không được bị đánh đồng với tôn giáo đích thực. Một phần quan trọng trong công việc của Hội Thông Thiên Học là phải đảm đương việc giáo dục hướng về một tôn giáo nhất nguyên và hãy yêu thương toàn thể vũ trụ.

 

------------------------------