|
|
HOME sách TIỂU SỬ BẢN TIN H̀NH ẢNH thIỀN BÀI VỞ THƠ gifts TẾT 2006 BOOKS MAGAZINES
|
|
MỘT SỐ KHÍA CẠNH CẦN QUAN TÂM
CỦA SỰ THAM THIỀN
(SOME INTERESTING ASPECTS OF MEDITATION)
|
|
Tiến sĩ I.K.Taimni, gốc người Ấn
độ, đă nhiều năm là giáo sự Hóa học ở Đại học
MỘT SỐ KHÍA CẠNH CẦN QUAN TÂM
CỦA SỰ THAM THIỀN
Từ ngữ “tham thiền” tượng trưng cho khá nhiều loại vận dụng tâm trí mà người
ta chọn theo khi có một lư tưởng tâm linh thuộc một loại nào đó trong cuộc
đời và muốn thực chứng lư tưởng ấy ít ra trong một chừng mực nào đó. Bởi v́
hoạt động trí tuệ và giới luật trí tuệ liên quan tới việc tham thiền có một
tầm cỡ rất rộng lớn, cho nên ở đây ta không dễ ǵ bàn tới đề tài này một
cách có hệ thống và bao quát. Mong rằng những người nào đọc bài này đều đă
quen thuộc với những khía cạnh tổng quát của sự tham thiền. V́ vậy chúng tôi
chỉ xin hạn chế vào việc bàn luận về một vài khía cạnh cần quan tâm của tham
thiền mà người ta nói chung là không hiểu, nhưng các khía cạnh ấy có tầm
quan trọng sống c̣n đối với những người nào nghiêm túc về các vấn đề của
cuộc sống nội tâm chứ không muốn thực hành tham thiền chỉ như một thói quen
hằng ngày.
Ta cũng chẳng dễ ǵ định nghĩa được
mục đích của tham thiền v́ điều này c̣n tùy thuộc vào quá tŕnh của trí tuệ,
tính khí và sự tiến hóa tâm linh của mỗi cá thể. Nhưng
nói một cách chung chung nhất th́ ta có thể xác định rằng tham thiền có mục
đích khiến cho phàm ngă thấp hèn tiếp xúc hữu thức với Chơn ngă cao thượng,
nhờ vậy khiến cho phàm ngă càng ngày càng nhận biết được bản chất, nguồn gốc
và định mệnh thiêng liêng của ḿnh. Tất cả những người nào tham thiền
đều đặn coi đó là một phần trong hệ thống giới luật tâm linh ắt phải tin
rằng ẩn đằng sau thế giới vật lư có một thế giới tâm linh chân thực rực rỡ
không thể tưởng tượng được; con người có thể tiếp xúc được với thế giới nội
tâm ấy càng ngày càng thâm hậu chính là nhờ tham thiền. Bằng không thế, việc
dấn thân vào cái loại hoạt động tâm trí ấy liệu có ích ǵ.
Thế giới Thực tại vốn ẩn tàng bên trong tâm trí của mỗi người cho nên ta có
thể càng ngày càng biết đầy đủ về nó bằng cách từng bước thâm nhập vào các
mức độ sâu kín hơn của tâm trí. Chính v́ vậy mà trong mọi giới luật tâm linh
chân chính người ta cần phải chẳng những bàn tới tâm trí theo nhiều cách
khác nhau mà c̣n phải dùng tham thiền để thâm nhập vào những mức độ sâu kín
của nó.
Nhờ vào hoạt động tâm trí vốn bị hạn chế trong điều có thể được gọi là mặt
phiến diện của sự vật, ta có thể thu lượm được kiến thức thông thường qua
việc quan sát những hiện tượng vật lư, thu thập những dữ liệu của giác quan
rồi xử lư những dữ liệu ấy nhờ vào các qui tŕnh của tâm trí như so sánh, lư
luận v.v. . . Nhưng bằng cách ấy ta không thể đạt được sự hiểu biết liên
quan tới các cơi tinh vi vô h́nh có bản chất tâm trí vốn ẩn tàng bên trong
thế giới vật lư. Ta cần phải thâm nhập vào những mức độ sâu kín của tâm trí
và tâm thức nhờ có những pháp môn xác định vốn là một phần của giới luật
theo khoa Yoga.
Ta có thể hiểu sự khác nhau giữa hai loại hoạt động trí
tuệ này bằng cách so sánh nó với kỹ thuật bơi. Một cá nhân nào đă học bơi
trên mặt nước ắt có thể thám hiểm bất cứ điều ǵ có mặt trên mặt nước. Nhưng
ẩn bên dưới mặt nước của đại dương ở đủ thứ độ sâu và ở nhiều nơi khác nhau
cũng có vô số loại thế giới. Y chỉ có thể tiếp xúc với những thế giới này và
khảo cứu về chúng khi y đă học cách lặn bên dưới mặt nước để thâm nhập vào
những mức nước sâu hơn. Quá tŕnh lặn hơi khác với quá tŕnh bơi thông
thường trên mặt nước có liên quan tới một loại khác về kỹ thuật và các vấn
đề. Sự khác nhau giữa hoạt động trí tuệ b́nh thường và tham thiền cũng có
bản chất giống như thế.
Suy nghĩ thông thường – ngay cả khi sâu sắc và có mục đích – cũng chỉ dính
líu tới các hoạt động của tâm trí trên bề mặt. Trong việc lư luận nghiêm túc
vốn có lẽ tiêu biểu cho dạng lư luận cao nhất và khó khăn nhất của loại hoạt
động trí tuệ này, tâm trí vận động một cách có kỹ luật; thế nhưng ta có thể
bảo rằng việc vận động ấy mang tính hời hợt. Đó không phải là sự vận động
càng ngày càng đi sâu xuống của tâm trí. Tâm trí có thể dấn thân vào hoạt
động trí tuệ kéo dài và tập trung, nhưng chừng nào nó c̣n vận động theo kiểu
này th́ chừng ấy nó chỉ có thể bàn tới và biết được những ǵ liên quan tới
sinh hoạt nơi ngoại giới của ta. Nhờ có loại hoạt động trí tuệ này mới có
thể có được mọi thành tựu trong địa hạt tâm trí, ngay cả những thành tựu có
bản chất rất đáng kể. Nhưng bằng cách này ta có thể thăm ḍ và biết được
những thế giới tinh vi hơn và có thực hơn vốn ẩn tàng bên trong các lớp sâu
thẳm hơn của tâm trí. Việc này đ̣i hỏi phải có một loại hoạt động tâm trí
khác mà ta có thể gọi là sự vận động theo chiều sâu của tâm trí. Trong loại
hoạt động tâm trí này, tâm trí vẫn hoạt động nhưng đồng thời cá nhân lại ra
sức càng ngày càng đi sâu vào các lớp thâm thúy hơn của nó.
Muốn hiểu trọn
vẹn được thế nào là sự vận động theo chiều sâu của tâm trí th́ ta phải
nghiên cứu Yoga Sutras.
Ư tưởng nêu trên có thể cung cấp một manh mối về bí quyết của việc tham
thiền thành công và chỉ cho ta thấy tại sao (trong trường hợp đa số mọi
người) tham thiền lại không thể thành tựu được mục đích chân thật của ḿnh,
nghĩa là càng ngày càng tiếp xúc với những lớp sâu hơn của tâm trí do năng
lực nhận thức càng ngày càng xuyên suốt sâu hơn. Sự vận động của tâm trí
theo chiều sâu vốn cần thiết cho việc tham thiền thành công, chẳng những đ̣i
hỏi loại vận động hơi khác mà c̣n cần có nhiều sự tinh tấn hơn nữa.
Hầu hết chúng ta vốn đă học cách sử dụng tâm trí một cách
hữu hiệu, lại không nhận thức được rằng sau một thời gian th́ việc vận dụng
tâm trí qua một loại vận động đặc thù nào đó ắt trở nên hầu như không cần cố
gắng; thật vậy ta không thể thật sự hữu hiệu chừng nào việc ấy c̣n chưa trở
nên không cần cố gắng. Người diễn thuyết lăo luyện có thể nói thao thao bất
tuyệt chừng nào y đă làm chủ được kỹ thuật chọn lựa và sắp xếp ư tưởng của
ḿnh trong khi y đứng diễn giảng không ngừng nghỉ. Những ư tưởng cho dù là
tầm thường hay sâu sắc đều đă có sẵn trong tâm trí của diễn giả rồi, có lẽ
trước đó nó đă được diễn tả cả trăm lần; vấn đề chỉ c̣n có việc là lượm lấy
và tuyển chọn những ư tưởng ấy rồi liên tục diễn đạt chúng. Kư giả chuyên đề
điêu luyện cũng cầm bút viết hết trang này tới trang khác phần b́nh luận mà
hầu như chẳng cố gắng ǵ. Y chỉ chọn lựa những ư tưởng từ cả đống
tài liệu đă được in ấn từ những phương tiện xuất bản khác rồi diễn tả chúng
theo một kiểu nổi bật một khi kỹ thuật thu thập ư tưởng và diễn tả chúng một
cách hữu hiệu đă được quán triệt th́ phần c̣n lại cũng dễ thôi.
Ta ắt thấy rằng việc này cũng chẳng khác ǵ việc học bơi. Một khi người ta
đă biết được bí quyết đơn giản giữ cho ḿnh nổi trong nước th́ việc bơi chỉ
c̣n là vấn đề sức khỏe bền bỉ và một vài sự vận động của cơ thể. Lúc bấy giờ
không cần có cố gắng đặc thù nào theo đúng nghĩa của từ này để tiếp tục bơi.
Hầu hết hoạt động tâm trí của chúng ta đều có bản chất như vậy. Tâm trí của
ta vận động theo những lối ṃn quen thuộc hoặc được vận động hầu như không
cố gắng để làm những công việc mà ta đă quán triệt được kỹ năng của nó tới
một mức độ thỏa đáng. Ta không cần phải giữ cho nó được tập trung hoặc dùng
nỗ lực của ư chí để đẩy nó đi theo một hướng hoặc dùng một sự thu hút áp đảo
của một đối tượng để hoàn thành hoặc biết được việc ǵ.
V́ vậy, nó không
quen với nỗ lực tâm trí bền bỉ cần phải được dẫn dắt bởi một mục đích xác
định và có động cơ thúc đẩy là một sức ép liên tục của ư chí hoặc sức hấp
dẫn – đây chính là điều cần thiết để ta tham thiền thành công.
V́ vậy chỉ ngồi theo một tư thế nào đó rồi bắt tâm trí
nêu ra một loạt liên tiếp những ư tưởng mạch lạc về một đề tài cho sẵn đâu
phải là thực sự tham thiền, mặc dù hầu hết mọi người đều làm như vậy.
Ta có thể thấy rằng cái loại vận dụng tâm trí này thực
ra cũng giống như viết một bài tiểu luận mà không dùng giấy bút hoặc thuyết
tŕnh mà không nói nên lời. Cái việc thực hành thông thường là để cho tâm
trí vận động theo những lối ṃn quen thuộc do việc lập đi lập lại những kinh
điển trong tôn giáo cũng không thể được coi là tham thiền theo đúng
nghĩa của nó, mặc dù hầu hết những người mộ đạo đều làm như thế khi
họ “tham thiền” trong những buổi hành tŕ tôn giáo thường nhật. Chúng
ta có khuynh hướng xếp mọi loại hoạt động cần thiết vào một khuôn khổ thói
quen hằng ngày đến nỗi mà tâm trí chẳng cố gắng bao nhiêu để chọn lựa giữa
những phương án hành động hoặc suy tưởng. Điều này cũng giải thích cho việc
các nghi thức để thi hành những bổn phận tôn giáo đă trở nên quen thuộc với
dân chúng đến mức nào. Người ta ít ra cũng cho rằng đó là một dạng sinh hoạt
tôn giáo nếu không phải là thực chất của sinh hoạt tôn giáo. Nhưng bất cứ ai
cũng có thể cho rằng t́nh huống như thế th́ tất nhiên sẽ gây ra sự ngưng trệ.
Có lẽ con đường phát triển tâm linh chẳng có một trở ngại nào lớn hơn là cái
ư thức hăo huyền về sự thành tựu và yên ổn mà thói quen hằng ngày này đă gây
ra.
Tại sao ta lại không thể tạo ra được trạng thái tâm lư cần thiết khi ta ngồi
tham thiền? Chủ yếu là v́ những điều mà ta muốn tham thiền về chúng không
tạo cho ta được sự quan tâm sâu sắc và kịch liệt đúng mức. Ta có thể tưởng
tượng rằng ḿnh muốn t́m ra thực tại mà ta tin rằng đang ẩn tàng bên trong
những lớp sâu sắc hơn của tâm trí và tâm thức ta. Thế nhưng đây chỉ là một ư
tưởng mơ hồ với một động cơ thúc đẩy là mơ ước cũng mơ hồ không kém. Chẳng
có một chủ đích năng động và xác định nào, trong thâm tâm ta cũng chẳng có
một ham muốn mănh liệt nào để giải quyết những vấn đề của sinh hoạt nội giới
và phát hiện được những điều bí nhiệm của kiếp sinh tồn. Muốn có được một ư
niệm định tính về cái loại tâm trạng đặc thù ấy, ta cần phải nhớ lại sự vô
cùng kịch liệt của chủ đích và tập trung vốn đặc trưng cho tâm trí của một
nhà khoa học chẳng hạn như
T́nh trạng này không hiện diện bởi v́ chúng ta chưa làm tṛn một vài điều
kiện căn bản để bước trên con đường phát triển tâm linh nhờ vào tham thiền.
Chúng ta chưa thật sự biết được những hăo
huyền và hạn chế ghê gớm đối với cuộc sống hiện nay của chúng ta; v́ thế cho
nên ta đâu có một sự thôi thúc thực sự để thoát ra khỏi cái thân phận ấy.
Sự quyến rũ của những sự vật hạ giới quá mănh liệt và tạo một lực thường
xuyên khiến cho tâm trí bị xao lăng không thể chống cự nổi. Tâm trí chưa
được rèn luyện thỏa đáng để thành tựu được những nhiệm vụ xứng đáng mà chúng
ta đă đặt ra cho ḿnh. Lư tưởng chưa đủ mạnh để thu hút chúng ta. Tóm lại,
ta chưa có được những điều kiện cần thiết cốt yếu.
Muốn bước trên con đường Raja Yoga mà Yoga Sutras phác họa, người tầm đạo
trước hết phải thực hành Bahiranga tức là Yoga Ngoại giới, để chuẩn bị dọn
ḿnh thực hành tham thiền qua ba giai đoạn Dharana, Dhyana và Samadhi [3].
Thậm chí người ta cũng chẳng trông mong y sẽ bắt đầu thực hành Dharana (định
trí) chừng nào y chưa quán triệt được kỹ năng thứ tư là Pranayama (điều khí)
[4] như Sutra II.53 nêu rơ.
Trong mọi hệ thống Yoga th́ người ta đều trông mong ứng viên phải có được
những đức tính căn bản để thực hành Yoga, ngay cả khi người ta không đặc
biệt nói tới nó. Nếu y chưa có được những đức tính ấy ở một mức độ thỏa đáng
th́ trước hết y phải trải qua sự rèn luyện nghiêm ngặt để đạt mục đích ấy.
Chỉ có những hệ thống Yoga giả hiệu mới sinh ra chuyện gọi là các bậc Sư phụ
(Gurus) nhận đệ tử và khai tâm cho họ những điều bí nhiệm về “tham thiền
siêu việt” tức Samadhi mà thậm
chí chẳng t́m hiểu xem liệu học tṛ đă có được những đức tính cần thiết hoặc
năng lực để đạt mục đích ấy chưa. Bởi v́ nếu làm như thế th́ sẽ ảnh hưởng
nghiêm trọng tới số thân chủ mà ḿnh cần thu hút.
Những người trong chúng ta không thể tham thiền thành công th́ nên xem lại
tâm hồn ḿnh một chút qua quá tŕnh tự quán. Rất có thể là lúc bấy giờ ta tự
phát hiện ra rằng nguyên nhân căn bản của sự thất bại này có lẽ là thiếu mục
đích nghiêm túc và thiếu ḷng tha thiết. Chúng ta bắt đầu thực hành tham
thiền trước khi ta thực sự muốn những sự việc vốn là mục đích của tham
thiền. Như vậy có khác ǵ đặt cái cày trước con trâu. Ta phải có những nan
đề thực sự th́ nhiên hậu ta mới tiến hành giải quyết những nan đề ấy. Mục
đích của tham thiền là giải quyết những nan đề của sinh hoạt nội giới bằng
cách thâm nhập vào những lớp sâu sắc hơn của tâm trí và tâm thức, chỉ ở nơi
đó th́ ta mới có thể t́m ra được giải pháp của những nan đề này. Nếu chúng
ta chưa gặp những nan đề ấy th́ việc ngồi thiền hết ngày này sang ngày khác
để giải quyết những nan đề ấy phỏng có ích lợi ǵ. Tham thiền tự thân nó
không phải là cứu cánh. Nó chỉ là một phương tiện để đạt tới cứu cánh.
Về vấn đề này tôi chợt nhớ tới thâm tâm của nhiều học viên ghi danh đại học
để khảo cứu. Họ muốn nghiên cứu, nhưng nếu ta hỏi họ muốn giải quyết nan đề
nào th́ họ ngắc ngứ không trả lời được. Bạn phải cung cấp cho họ một nan đề
để họ tự nghiên cứu. Trong sinh hoạt học thuật th́ ta có thể muốn nghiên cứu
trước hết rồi nhiên hậu mới t́m kiếm một nan đề, bởi
v́ mục đích của sinh viên như vậy thực ra không phải là nghiên cứu mà là
được rèn luyện để nghiên cứu, việc rèn luyện ấy ắt giúp cho họ sau này để
đảm nhiệm được việc nghiên cứu thực sự. Nhưng đối với một người tầm
đạo vốn phải thâm nhập vào những địa hạt tâm trí mà chưa ai biết tới chỉ
bằng vào những nỗ lực của chính ḿnh th́ điều này rơ rệt là không thể được.
Trong trường hợp của y th́ không có một sáng kiến nào, do đó cũng chẳng có
ǵ thôi thúc tâm trí y phải rời bỏ cái lănh vực của điều đă biết để thâm
nhập vào bên trong chính ḿnh nhằm phát hiện ra điều ẩn tàng bên trong những
tầng lớp tâm thức sâu thẳm hơn.
Chỉ khi các nan đề đă có thực do kết quả của việc ta suy tư sâu sắc và trải
nghiệm đầy đủ - chứ không phải là những vấn đề mà ta tạo ra một cách nhân
tạo hoặc hùa theo những người khác – th́ quan năng trực giác
mới bắt đầu hoạt động trong việc tham thiền và tri thức tâm linh (vốn soi
sáng cho những nan đề ấy) mới bắt đầu tự nhiên trào dâng từ bên trong.
Ta không nên quên rằng khi sử dụng tâm trí để tham
thiền thực sự, ta đang ra sức bàn tới những thực tại của cuộc đời,
cho nên chẳng những phải có những nan đề thật sự mà
c̣n phải có một thôi thúc thật sự nhằm giải quyết những nan đề ấy.
Trực giác chỉ có thể vận hành trong cái loại môi trường tâm trí
thực tiễn này. Nếu không có được ḷng thành và
sự tha thiết ở một mức độ thỏa đáng th́ những yêu cầu căn bản nhất để có
được tri thức trực giác từ nội tâm ắt là khiếm khuyết cho
nên tham thiền chỉ khô khan chẳng có kết quả ǵ và gây bất đắc chí.
Khi các nan đề của sinh hoạt nội giới trở nên có thực đối với ta th́ chúng
chẳng những thấm nhuần trọn cả cuộc sống của ta mà việc giải quyết chúng c̣n
trở nên một vấn đề khẩn cấp. Ngay cả khi hạ trí đang dấn thân vào những hoạt
động nơi ngoại giới th́ thượng trí ở phía bối cảnh vẫn thường xuyên suy gẫm
về những nan đề này để t́m ra giải pháp. Tiếng Bắc phạn gọi quá tŕnh thường
xuyên suy gẫm về một nan đề là
Bhavana, đây là một bộ phận cần thiết của việc thực sự tham thiền khiến
cho quan năng trực giác bước vào hoạt động. Hiệu quả của sự
thường xuyên suy gẫm này c̣n được tăng cường thêm nữa nhờ vào
Japa; trong qui tŕnh ấy mănh lực
hiện diện trong “âm thanh” được sử dụng để củng cố tác dụng của tư tưởng.
Theo sự minh giải của những ǵ nêu trên, học viên ắt có thể hiểu được ư
nghĩa của câu kinh I.28 trong Yoga
Sutras.
Ta cần lưu ư cẩn thận rằng mọi tri thức liên quan tới
các thực tại tâm linh của cuộc sống đều không có được do quan năng trí tuệ
biết lư luận mà có được lại do một quan năng tâm linh ít ai biết tới và rất
khả nghi, đó là trực giác. Trực giác
chân chính đâu phải là một năng lực phỏng đoán về sự
thật một cách đầy bí hiểm và không đáng tin cậy theo sự giả định thông
thường của những người cốt yếu theo quan điểm duy vật. Đó là quan năng nhận
thức hoặc tri thức trực tiếp về sự thật vốn chỉ đạt kết quả khi tâm thức của
người t́m kiếm đă ít nhiều chỉnh hợp với Tâm thức Thiêng liêng. Mọi thực tại
của kiếp sinh tồn nơi ngoại giới đều hiện diện trong thực tướng nơi Tâm thức
này. Khi ta vận dụng trực giác b́nh thường trong những giai
đoạn sơ cơ th́ có thể nói là tâm thức của người t́m kiếm nhảy vọt qua những
hàng rào trí năng và có thể biết được bất kỳ thực tại nào bằng cách trực
tiếp nhận thức ít ra là cũng một phần. Trong trạng thái
Samadhi (đại định) th́ kết quả
giống như vậy được tạo ra một cách có kiểm soát và hợp khoa học; v́ vậy việc
nhận thức được viên măn và không c̣n khiếm khuyết. Chính bản chất của mọi sự
kiện tâm linh thuộc kiếp sinh tồn là ở chỗ người ta không thể biết được
chúng bằng cách nào khác thế. Những kẻ nào mưu t́m bí mật tối hậu của vũ trụ
bằng kính viễn vọng hoặc bí mật tối hậu của kiếp nhân sinh bằng kính hiển vi
th́ do chính bản chất của sự vật, ắt chẳng bao giờ thành công được.
V́ trực giác
là quan năng nhận thức trực tiếp không cần đến những
dụng cụ trung gian cho nên nó thoát khỏi những ảnh hưởng xuyên tạc và sai
lầm tất yếu mà các hiện thể của tâm thức đă chèn vào trong đó. Mọi sự khiếm
khuyết có thể có trong việc vận dụng trực giác
là do phương tiện khiếm khuyết của tâm thức mà
trực giác được vận dụng thông qua đó và tri thức được thuyết giải
thông qua đó. Nếu tâm trí thuần khiết và hài ḥa th́ việc nó kém phát triển
không thành vấn đề trừ phi các kết quả nhận thức phải được thuyết giải và
bày tỏ bằng trí năng để cho mọi người khác thông cảm được. Nhiều vị
thánh có tŕnh độ phát triển tâm linh rất cao lại mù chữ. Việc thiếu trí
năng lăo luyện chỉ ngăn cản họ không thuyết giải và truyền đạt thỏa đáng
được cho người khác hiểu biết sự thật của sinh hoạt nội giới chứ không ảnh
hưởng tới nhận thức của họ về nhận thức ấy.
Tính hữu hạn của quan năng trực giác c̣n tùy thuộc vào năng
lực xuyên suốt của nó. Năng lực của nó càng xuyên suốt (Yoga
Sutras gọi là Viveka-khyati)
th́ nó càng có thể nhận thức được các thực tại sâu sắc hơn và tầm nh́n của
nó bao quát hơn. Nó đạt tới đỉnh cao của năng lực xuyên suốt khi nó có thể
thâm nhập được qua mọi rối rắm và đủ thứ chuyện lộn xộn của kiếp sinh tồn
biểu lộ để nhận thức được rằng cả mớ rối rắm ấy đều bắt nguồn và hiện hữu
bên trong Thực tại Nhất như. Như vậy việc phát triển
trực giác không phải là vấn đề thâu tóm hoặc kiến tạo một
điều ǵ đó mà là vấn đề mài giũa năng lực nhận thức sao cho nó có thể thấu
suốt cái mớ ḅng bong những điều hăo huyền và chướng ngại vốn làm mờ tối tầm
nh́n tâm linh của ta. Chính v́ vậy khi bước trên Thánh đạo việc tẩy trược,
xả bỏ và hài ḥa hóa đóng vai tṛ quan trọng hơn thu lượm kiến thức.
Chính v́ trực giác đóng vai tṛ quan trọng như thế trong
tham thiền cho nên cũng bơ công thôi khi ta nói dông dài một chút về cách
thức để cho trực giác trực tiếp xuất hiện nơi tâm thức
trong các giai đoạn sơ cơ. Chỉ trong trạng thái
Samadhi đại định th́ ta mới có
nhận thức trực tiếp về các thực tại của sinh hoạt tâm linh theo đúng nghĩa;
thế nhưng người tầm đạo không cần chờ tới giai đoạn cao như thế trong việc
rèn luyện Yoga th́ mới nếm trải được tính chất nào đó của tri thức
trực giác. Ta có thể trải nghiệm nhất định về cái loại tri thức ấy
miễn là điều kiện để cho quan năng trực giác vận hành ít ra
cũng có mặt trong một chừng mực nào đó. Thật vậy, chẳng những ta không chỉ
có thể mà c̣n cần phải có cái loại trải nghiệm này bởi v́ nó chứng tỏ rằng
đường thông thương giữa bản chất tâm linh và bản chất trí tuệ đă bắt đầu
khai mở; thế là ta đă làm tṛn được mục đích chân chính của tham thiền ít ra
cũng được một phần nào.
Thậm chí khi lâu lâu mới trải nghiệm được một điều có bản chất như vậy cũng
là một điều ǵ đó gây phấn khởi một cách phi thường bởi v́ nó bảo đảm cho ta
thấy bên trong ta có một nguồn tri thức tâm linh không thể cạn kiệt và chúng
ta có thể rút ra được từ nguồn ấy một điều ǵ đó bằng cách càng ngày càng
chỉnh hợp với nó. Cố nhiên, ta có thể tin vào mọi điều đó, coi là một điều
khả hữu về mặt lư thuyết nhưng nhận thức được tin tưởng của ta thật ra là có
cơ sở và có thể thực hành nó một cách hữu hiệu th́ lại là một chuyện khác
hẳn. Khi có sự đoan chắc nhất định như vậy th́ ta mới càng ngày càng quay
vào bên trong để mưu t́m mọi thứ mà ta cần thiết cho sự tiến bộ tâm linh;
thế là đặt nền móng cho một sinh hoạt huyền bí chân chính tức là đặt trọng
tâm vào Thiên tính của ḿnh.
Muốn hiểu được bằng cách nào mà quan năng trực giác lại vận
hành được trong những giai đoạn sơ cơ của sự tiến bộ tâm linh, ta cần có một
ư niệm nào đó về sự khác nhau giữa tri thức tâm linh theo như nó tồn tại
trên cơi Tinh thần và tri thức tâm linh theo như nó xuất hiện trên cơi hạ
trí. Trên các cơi cao, tri thức tâm linh không bị hạ trí ngăn cản và tồn tại
dưới dạng chân thực Svarupa.
Trên các cơi thấp, nó phải khoác lấy hạ trí và chỉ có thể tồn tại
dưới dạng Rupa,
tức các khái niệm và ư niệm. V́ vậy, khi tri thức tâm linh
xuống tới cơi hạ trí, nó phải có một hiện thể
là một khái niệm hoặc tập hợp các ư niệm cũng giống như Atma tức Tinh thần
phải có một thể xác khi muốn hoạt động trên cơi hồng trần. Trong
t́nh huống ấy, tri thức tâm linh chân chính đóng vai tṛ cái thần tức linh
hồn của khái niệm trí tuệ hiện diện trong hạ trí. Nhưng có một sự khác nhau
rất to lớn giữa một khái niệm như thế mà có được cái thần hoặc linh hồn và
tỏa chiếu rực rỡ qua tri thức tâm linh, khác hẳn một khái niệm do tâm trí
tạo ra bởi kết quả của việc chỉ nghiên cứu lư thuyết suông chứ không có giác
ngộ tâm linh chút nào. Khái niệm có thần tức có linh hồn vốn sống động, năng
động và có ư nghĩa lớn lao đối với người tầm đạo.
Khái niệm lư thuyết suông chỉ là một mớ tập hợp vô hồn cho nên chẳng
thể cung ứng được bất kỳ sự linh hứng hoặc thỏa măn nào cho cá thể.
Những nhận xét nêu trên đưa ra được một lời giải thích về cách thức mà tri
thức có bản chất tâm linh thường trào dâng từ bên trong do kết quả hoạt động
của quan năng trực giác. Nó dường như xuất phát từ chẳng ở
đâu cả, không có ǵ cảnh báo và khi lần đầu tiên tác động vào tâm trí th́ nó
có vẻ chỉ là hư vô, không có h́nh tướng hoặc thực chất. Nhưng nó dường như
rất nhanh chóng kết tinh thành một kiểu mẫu bao gồm những ư tưởng vốn cung
ứng cho nó một h́nh tướng trên cơi trí tuệ và được dùng để thể hiện ư nghĩa
của nó.
Qua việc nó biểu hiện như vậy thông qua hạ trí, người ta nhớ tới một viên
pháo hoa được bắn lên bầu trời dường như thể không từ đâu mà ra, thế rồi
bùng phát thành một trận mưa các điểm ánh sáng màu chói sáng đẹp đẽ trên nền
trời màu đen. Có một lúc nó chỉ là một vệt sáng trên bầu trời, báo hiệu sự
phô trương lộng lẫy ánh sáng và màu sắc, rồi đến một lúc khác nó biến thành
sự phô bày những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời, lộ ra vẻ rực rỡ ẩn tàng
trong ḷng nó.
Chính đặc trưng của tri thức trực giác
xuất hiện theo kiểu này khiến cho nó được tâm trí chấp
nhận ngay tức khắc vào lúc mà nó lần đầu tiên tác động lên tâm trí. Mọi điều
cần thiết cho điều này là hướng dẫn tâm trí nó chú ư đầy đủ vào việc ấy.
Bấy giờ tâm trí ghi nhận rồi tự nó tạo ra h́nh tướng một cách tự
nhiên nhanh chóng và không cần cố gắng. Việc biểu lộ trong sáng và
không cần cố gắng này tiết lộ nguồn gốc của nó là trực giác
và vốn là một phần trong bản chất cố hữu của nó. Nhưng nó muốn biểu hiện th́
cần phải có một tâm trí tiếp nhận đầy cảnh giác, tâm trí này sẵn sàng có đủ
khả năng cung cấp cho nó một h́nh tướng tổng hợp và duy tŕ bức tranh ấy
ngay trong lúc đó. Nhà thơ phải chuyển hóa nó
ngay thành một bài ca tuyệt vời, nhạc sĩ phải
biến hóa nó thành một bản ḥa âm, nhà toán học
phải chuyển nó thành một định đề, triết gia phải biến nó thành một khái niệm,
họa sĩ phải biến nó thành một h́nh tướng cụ thể. Bất kỳ sự chậm trễ hoặc
thiếu chú ư nào đều hầu như chắc chắn có nghĩa là một vị khách viếng thăm từ
cơi trời sẽ thối lui bỏ đi và có lẽ ít tới viếng thăm hơn nữa.
Cách thức lưu nhập mà ta nói bóng gió trên đây chỉ là một trong những cách
thức khiến cho tri thức trực giác có thể xuất hiện bên
trong tâm trí của người tầm đạo. Những đường lối của Tinh thần thật là bí
nhiệm, không thể tiên đoán được và không phải bao giờ cũng tuân theo một
kiểu mẫu đă có sẵn, mọi sự truyền thông như thế đâu phải lúc nào cũng liên
kết với cùng một mức độ kịch liệt hoặc sáng suốt.
Nhưng mỗi khi mà tri thức từ các cơi cao giáng xuống th́ vẫn có dấu hiệu nổi
bật của Tinh thần và người tiếp nhận bao giờ cũng có thể nhận ra được nó.
Khi Tinh thần truyền thông th́ không thể có sự lẫn lộn hoặc bối rối mà chỉ
có sự giác ngộ, mặc dù các mức độ khác nhau về giác ngộ ấy c̣n tùy thuộc vào
năng lực của người tiếp nhận.
Ta không nên lẫn lộn tri thức xuất hiện theo kiểu này với những trải nghiệm
có một bản chất thông linh, vốn mang h́nh thức các linh ảnh và đủ loại âm
thanh bắt nguồn nơi bản chất thông linh của con người. Mặc dù nói chung là
giống như phép lạ nhưng những thứ ấy không đáng tin cậy và không chắc chắn
bằng mọi biểu lộ của Tinh thần. Sự kiện chúng thường gây ra sự kích
động và những ư tưởng phù phiếm về sự tiến bộ tâm linh của con người cũng đủ
chứng tỏ nguồn gốc hạ đẳng của nó. Mọi biểu hiện của Tinh thần đều
liên quan tới một sự ổn định khôn tả và một tính vô ngă, cho nên mặc dù có
sự an b́nh và quyền năng lưu nhập th́ vẫn không có bất kỳ loại kích động nào.
----------------------
[2] Bốn điều kiện tương tự như quyển Dưới Chơn Thầy dạy.
[3] Để thực hiện được ba giai đoạn nội giới này th́ cần phải thực hiện được
năm giai đoạn ngoại giới chuẩn bị là Yama (Giới), Niyama (Luật), Pranayama (Điều
tức), Asana (Tư thế), Pratyahara (Kiểm soát giác quan).
[4] Thực hiện được Dharana th́ mới có thể có được Dhyana (Tham thiền) và
Samadhi (Đại định).
Tiến sĩ I.K.Taimni, gốc người Ấn độ, đă nhiều năm là giáo sự Hóa học ở Đại
học
HOME sách TIỂU SỬ BẢN TIN H̀NH ẢNH thIỀN BÀI VỞ THƠ gifts TẾT 2006 BOOKS MAGAZINES